Twój koszyk jest pusty

Pałac w Kozienicach

  • pałac w Kozienicach

    Autor: Piotr Libicki

  • pałac w Kozienicach
Informacje ogólne

Lokalizacja: województwo mazowieckie, powiat kozienicki, gmina Kozienice

Rodzaj obiektu:
Pałac
Skład zespołu:
zespół budynków stojących w miejscu XVIII-wiecznego założenia, kolumna Zygmunta I Starego, cmentarz rodziny Denów, wieża i park
Numer rejestru:
315/A/67, 98/A/81
Stan zachowania:
Odrestaurowany
Zastosowanie:
Muzeum Regionalne w Kozienicach i Urząd Miasta Kozienice

Posiadasz więcej informacji
o obiekcie? Skontaktuj się z nami!

Zapoznaj się z historią pałacu w Kozienicach

Przeczytaj więcej informacji o pałacu w Kozienicach. Poznaj jego historię. Miłego czytania!

Historia

Od początku XIII wieku Kozienice były własnością klasztoru Norbertanek w Płocku, a od 1429 roku własność królewska, najpierw jako tak zwane starostwo niegrodowe. Od 1590 roku było ekonomią królewską, którą pozostawało aż do rozbiorów. Tu 1 stycznia 1467 roku urodził się król Zygmunt I, później nazwany Starym. Po powstaniu listopadowym dobra nadane zostały przez cara Mikołaja I generałowi rosyjskiemu Iwanowi Dehnowi. Później przeszły na jego spadkobierców, syna Włodzimierza Dehna i wnuczkę Olgę Władimirownę z Dehnów Wonlarlarską. Wonlarlarscy byli Rosjanami pochodzenia niemieckiego i pierwotnie nazywali się von Lar, a po zrusyfikowaniu używali nazwiska Wonlarlarski. Kozienice zamienili na majorat, to znaczy ordynację dziedziczoną przez najstarszego syna. W 1909 roku właścicielem majoratu Kozienice był ordynat Aleksander Wonlarlarski. Po I wojnie własność Skarbu Państwa Polskiego.

Pałac

Stając dziś przed prostym, pozbawionym wyrazu powojennym gmachem trudno wyobrazić sobie jedną z najokazalszych rezydencji Mazowsza, wspaniały pałac w stylu renesansu francuskiego z lat 1896–1900 wzniesiony przez francuskie-go architekta François’a Arveufa dla rodziny Dehnów. O jego okazałości może świadczyć rozmach całego założenia, poczynając od osi łączącej rezydencję z głównym placem miasta, kościołem, poprzez okazałą bramę po oskrzydlające rezydencję liczne oficyny i czworolistny pierwotnie basen na środku pałacowego podwórza. W 1939 roku pożar strawił budynek, którego ruiny rozebrano w 1942 roku. Tylko jedna z bocznych oficyn przetrwała zagładę i zachowała formy nadane jej z końcem XIX wieku. Pierwotny drewniany dwór królewski w wielkiej puszczy, do której na łowy zjeżdżali polscy królowie, istniał tu już zapewne w XV wieku. W dworze tym 1 stycznia 1467 roku przyszedł na świat jako ósme dziecko króla Kazimierza Jagiellończyka i jego żony Elżbiety Habsburżanki Zygmunt, nazwany później Starym, król Polski w latach 1506–1548. Na miejscu kolejnego dworu z lat 1745–1752 królewski architekt Franciszek Placidi wzniósł dla Stanisława Augusta Poniatowskiego zaprojektowany około 1773 roku nowy okazały pałac. Prace przy nim prowadzone były aż do śmierci Placidiego, który zmarł w Kozienicach w 1782 roku. Roboty wykończeniowe wraz z założeniem parku w latach 1786––1791 prowadził Jan Kanty Fontana. Niestety, już w 1794 roku pałac splądrowany został przez wojsko. Wielką inicjatywę przebudowy stanisławowskiego pałacu podjęli w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku Dehnowie, właściciele Kozienic od 1831 roku. Wówczas to powstało wspaniałe założenie, odwołujące się do francuskiej architektury epoki Franciszka I, które przetrwało jedynie na archiwalnej fotografii. Gdyby w Wiśle płynęło nieco mniej wody, a klimat był trochę łagodniejszy, to Kozienice mogłyby sąsiadować z Chambord, Azayle-Rideau czy Chenonceau i pozostawać jednym z nieodkrytych zamków znad Loary. Piętrowy gmach na-kryty stromym dachem łamanym z metalową balustradką na załamaniu połaci dachowych ujęty był po bokach cylindrycznymi wieżami zwieńczonymi wysokimi stożkowatymi dachami. Najwyższa kondygnacja wież była nieco wysunięta przed linię ściany i podparta kroksztynami przywołującymi na myśl machikuły średniowiecznego zamku. Wieże te były w szesnastowiecznej francuskiej architekturze rezydencjonalnej już tylko motywem dekoracyjnym, symbolem rycerskiego stanu i nie pełniły funkcji obronnej, podobnie jak kanały były jedynie wspomnieniem fos. Castrum należało już do historii, a przeznaczony do mieszkania dom miał jedynie symboliczny kształt dawnej twierdzy. Część środkowa, lekko zryzalitowana, nakryta była oddzielnym wysokim dachem, bardziej charakterystycznym dla siedemnastowiecznej architektury francuskiej czasów Ludwika XIII. Wejście umieszczone w boniowanym przyziemiu ryzalitu tworzyła triada arkadowych otworów, ponad którymi znajdował się balkon piętra. Neorenesansowe okienne obramienia, neomanierystyczne zwieńczenia dachowych okienek, wysokie ozdobne kominy to słownik motywów bezpośrednio zaczerpniętych z architektury szesnastowiecznych châteaux. Od kiedy cała Europa w XVII wieku uległa fascynacji francuskim dworem czasów Ludwika XIV, a Wersal jako typ rezydencji zaczął być naśladowany od Hiszpanii po Rosję, Francja ze swą kulturą, sztuką i architekturą na trwałe zakorzeniła się w europejskiej wyobraźni. Fascynacja ta z końcem XIX wieku przerodziła się w modę, która objęła cały niemal świat, od... Francji przez Anglię, Niemcy, Polskę, po Tokio i Waszyngton. Nie trzeba dowodzić, że rodzina Dehnów podzielała tę powszechną w Europie i na świecie słabość, a w polskim wypadku ślepą do Francji miłość.

François Arveuf ukończył École des Beaux Arts w Paryżu i przybył do Polski w 1896 roku namówiony do przyjazdu przez słynnych śpiewaków, braci Reszke. Na Mazowszu prócz pałacu w Kozienicach wzniósł również odmienne w charakterze pałace w Jadwisinie i Teresinie. Do najpiękniejszych zaprojektowanych przez niego gmachów zaliczano zniszczoną w czasie wojny willę Rzyszczewskich w Alejach Ujazdowskich w Warszawie. Zmarł w 1902 roku. W Kozienicach zachował się monument, stojący pierwotnie na placu miasta, a dziś w pałacowym parku. Jest to pomnik wzniesiony po 1528 roku, upamiętniający narodziny w Kozienicach Zygmunta I, z pochwalnym wierszem słynne-go humanisty i poety biskupa Andrzeja Krzyckiego. Na jednej z marmurowych płyt przedstawiono króla klęczącego przed krucyfiksem z napisem i błędną datą urodzin – 1464. Pomnik ten został odbudowany w 1702 roku przez Hieronima Lubomirskiego, podskarbiego wielkiego koronnego, starostę kozienickiego.

Źródła wiedzy

Tekst: Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu, Poznań 2013.
Zdjęcie współczesne: Piotr Libicki


Zdjęcia pałacu w Kozienicach


Dwory i Pałace Wiejskie na Mazowszu

Powyższy opis pochodzi z publikacji Piotra Libickiego, pt. "Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu".

Wydawnictwo REBIS

Publikacja "Dwory i pałac wiejskie na Mazowszu" została wydana przez wydawnictwo REBIS.

Opis książki od wydawcy:

Przewodnik dokumentujący ziemiańskie siedziby; prawie 600 obiektów z terenu obecnego województwa mazowieckiego. Dwory i pałace wiejskie na Mazowszu to kolejna po bestsellerowych Dworach i pałacach wiejskich w Wielkopolsce książka-katalog-przewodnik poświęcona historycznym siedzibom ziemiańskim. W książce opisanych zostało 629 obiektów z terenu obecnego województwa mazowieckiego.

  • Współautor publikacji: Marcin Libicki

  • ISBN: 978-83-7301-826-6

  • Ostatnie wydanie: 2013 r.

  • Nakład książki został wyczerpany


Autor książki: Piotr Libicki

Piotr Libicki (ur. 1973 r.), historyk sztuki, członek Stowarzyszenia Historyków Sztuki, autor i współautor przewodników i książek, w tym serii poświęconej dworom i pałacom wiejskim w Wielkopolsce, w Małopolsce, na Mazowszu i na Podkarpaciu. W latach 1999-2009 współpracownik Telewizji Polskiej w Poznaniu, autor i współautor ponad 100 programów krajoznawczych i reportaży. W latach 2013-2015 gościnny wykładowca w Instytucie Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM, a w latach 2018-2019 w Instytucie Historii Sztuki UAM. Od 2013 roku pełnomocnik Prezydenta Miasta Poznania ds. estetyki miasta.

Piotr Libicki

logo dwory i pałace polski

Copyright © 2020 Dwory i Pałace Polski. Powered by Indico S.C.  & Joomla! CMS 

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Znajdż nas na:

Instagram Facebook Facebook youtube

Kontakt

Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509

Kontakt z redakcją:

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.