Dwór w Kamieńcu

W latach dwudziestych XX wieku Kamieniec był własnością Zygmunta Stokowskiego. Majątek liczył wówczas 198 hektarów.

Powstały z końcem XIX wieku dwór składa się z krótkiego parterowego korpusu poprzedzonego filarowym gankiem i piętrowego skrzydła. Obie części nakryte dachami dwuspadowymi. Dwór zaprojektował popularny na Mazowszu architekt Apoloniusz Nieniewski (1856–1922). W 1880 roku ukończył politechnikę w Rydze i odbył uzupełniającą naukę w Wiedniu i Paryżu. W 1883 roku osiadł w Warszawie i rozpoczął prace w biurach architektonicznych Karola Kozłowskiego i Józefa Piusa Dziekońskiego. Stąd zapewne dwór w Kamieńcu przypomina opublikowany w 1882 roku na łamach „Inżynierii i Budownictwa” przez Karola Kozłowskiego projekt siedziby wiejskiej dedykowanej „obywatelowi średniej zamożności”. Niewiele ma on wspólnego z tradycyjnym polskim dworem. Bardziej przypomina podmiejską willę lub willę w zyskujących na popularności miejscowościach letniskowych i uzdrowiskowych niż historyczną siedzibę polskiego ziemianina. W efekcie bliżej mu do szwajcarskich domów, które inspirowały architektów i budowniczych. Jedynym tradycyjnym elementem jest ganek, o którym Kozłowski pisał, że „służy nie tylko dla ozdoby, ale zarazem do uświęconego u nas zwyczaju odprowadzania przy pożegnaniu gości aż za próg mieszkania”. Wzniesione przez Apoloniusza Nieniewskiego na Mazowszu dwory i pałace w Kamieńcu, Woli Boglewskiej, Lechanicach, w Palczewie oraz wille Hosera i Hagmajera w Milanówku cechuje bardzo różnorodna architektura. Był więc Nieniewski architektem swego czasu – XIX stulecia – który bez przeszkód potrafi ł sięgać po różnorodne formy i historyczne style, czasem łącząc je i nadając im specyficzną nową jakość.

Tekst: Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu, Poznań 2013.
Zdjęcie: Piotr Libicki