Wieś Dołhobyczów położona jest u podnóża wzniesień Grzędy nad rzeką Kryniczką, dopływem Bugu. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1430 r., kiedy Mikołaj Kinik z ziemi płockiej otrzymał ją od książąt bełskich. W 1437 r. sprzedał majątek kanclerzowi mazowieckiemu i staroście bełskiemu Mikołajowi Mniszchowi. Od 1453 r. do końca XVI w. Dołhobyczów należał do rodu Rogalów. O dworze i historii pałacu w Dołhobyczowie pierwsze wzmianki możemy przeczytać z „Ksiąg grodzkich horodelskich” z 1731 r., w których zawarta jest informacja o podziale majątku na dwie części. Połowa spoczęła w rękach Grzymały Skrzetuskiego, druga zaś w Anny Skrzetuskiej. Część majątku Anny składała się z dworu z ogrodem i sadem. Prawdopodobnie podpiwniczenie, stanowiące najstarszą część pałacu, wyróżniające się inną cegłą niż reszta dworu powstało w tym okresie.
W XVI i XVII w. tereny były najeżdżane przez Tatarów, Kozaków, Moskali i Szwedów. Świetność Dołhobyczowa rozpoczyna się od około 1782 r., odkąd ziemię wraz z dworem zakupiła rodzina Rastawieckich herbu Sas. Na początku XIX w. Ludwik Rastawiecki wybudował parterowy, murowany dwór. Ryciny z 1836 r. przedstawiają go jako rzut na dużym prostokącie. Wyróżniał się pięknymi wyodrębnionymi przed narożne części elewacji partiami budynku wznoszącymi się od fundamentów aż po dach. Wejścia od ogrodu i podjazdu poprzedzały reprezentacyjne tarasy z pięknymi schodami. W środkowej części dworu znajdował się taras. Natomiast w 1837 r. na polecenie Edwarda Rastawieckiego, historyka sztuki, kolekcjonera i archeologa, rozbudowano istniejący dwór i nadano mu charakter klasycystycznego pałacu. Wówczas dokonano nadbudowy piętra, dobudowano po dwóch stronach podpiwniczone oficyny, zbudowano stajnie z wieżą, piętrowy spichlerz oraz rządcówkę. Przekształcono również środkowy taras do którego dodano sześć kolumn. Wspomniany wcześniej tylni występ elewacji został uatrakcyjniony o attykową ścianę z postaciami dwóch geniuszy. Dodatkowo pojawił się również przypałacowy park. Architektem nowej rezydencji został Antonio Corazzi, autor projektu pałacu Staszica i Teatru Wielkiego w Warszawie. Corazzi przy przebudowie współpracował z architektem Antonim Beckiem.
Franciszek Ksawery Perk pisał w swoim pamiętniku: ,,W Dołhobyczowie piękny pałac zwrócił moją uwagę. Włość ta wraz z pałacem jest własnością Edwarda Barona Rastawieckiego, bardzo znakomitego i wielce zasłużonego w kraju obywatela", ,, Urządzenie pałacu bardzo piękne, a nawet umeblowanie i wytworne posadzki jako mozaikę bardzo gustownie i harmonijnie ułożone". W 1870 r. Edward Rastawiecki sprzedał dwór swojemu pełnomocnikowi Mieczysławowi Epsteinowi żonatemu z Ludwiką Lambert. Nie dokonał żadnych zmian w majątku.
W 1896 r. właścicielami Dołhobyczowa wraz z zespołem pałacowym stali się Stefan Władysław i Kazimiera Maria Świeżawscy. W 1927 r. po śmierci Stefana Świeżawskiego dwór odziedziczył Tadeusz Eustachy Świeżawski, mąż Elżbiety Plantowskiej. Byli ostatnimi właścicielami majątku. Starali się o podwyższenie zasobów gospodarczych majątku i rozbudowanie folwarku. Sfinansowali budowę miejscowego kościoła wg projektu Wiesława Kononowicza.
Podczas I wojny światowej pałacowe wnętrza zostały zdewastowane, a nowi właściciele próbowali przywrócić im dawną świetność. Dokupili zabytkowe meble, zwieźli swoje rodowe skarby wraz z dziełami sztuki (m. in. obrazy Juliusza i Wojciecha Kossaka). Historia mówi, ze podczas drugiej wojny światowej rodzina zakopała swój majątek i opuściła ziemie.
W 1944 r. gdy toczono walki z niemcami i nacjonalistami z Ukrainy pałac spalono. Spłonęła biblioteka i archiwum rodziny Świeżawskich. Podczas reform rolnych, które odbyły się w 1946 r. włączono pałac do Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Dołhobyczowie. Gdy tylko ukończono dokumentację, która pozwoliła do odbudowy pałacu, w 1982 r. Zamojskie Pracownie Konserwacji Zabytków. Zaplanowano przebudowę parku wraz z spichlerzem oraz przekształcenie pałacu na obiekt, który miał przypominać dom kultury. Poza odrestaurowaniem pałacu w stanie surowym, większości założeń nie zrealizowano.
W okolicach Dołhobyczowa, spotkać można było Fryderyka Chopina, który za swojego przyjaciela miał Tytusa Wojciechowskiego, właściciela okolicznej wsi Żabcze. W 1975 r. z inicjatywy ostatniego właściciela Dołhobyczowa Tadeusza Świeżawskiego w asyście przedstawiciela Komendy Głównej Milicji Obywatelskiej, Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz Muzeum Narodowego wydobyto skrzynię pełną wartościowych przedmiotów, która zakopała przed wojną Krystyna Walewska. Zgodnie z umową, skarb podzielono na pół. Połowa pozostała u właściciela, a drugą przekazano do Muzeum Narodowego w Warszawie.
W Żabcu, który leży niedaleko Dołhobyczowa mieszkali rodzice Bolesława Prusa (Aleksandra Głowackiego).
XVII i XVIII w. Dołhobyczów należał do Skrzetuskich, którzy spokrewnieni byli z Mikołajem Skrzetuskim, który był wzorem głównej roli w powieści „ Ogniem i Mieczem” Henryka Sienkiewicza.
W XIX w. w Dołhobyczowie było też przejście graniczne pomiędzy Cesarstwem Austriackim a Rosją. Stoi tam też kościół, który był podziękowaniem dla Stolicy Apostolskiej za pozwolenie na ślub Stefana Świeżawskiego z siostrą stryjeczną.
W 1996 r. majątek powróćił do rodziny Świeżawskich. Odkupiła go Monika ze Swieżawskich Robins z Kanady, córka ostatniego z właścicieli. Jego druga córka – Katarzyna Świeżawska-Brodziak została pełnomocniczką siostry, sprawując jednocześnie opiekę nad dworem.
Monika sprzedała pałac Janowi Rudnickiemu, który zamówił szczegółowy projekt rewitalizacji parku i odbudowy pałacu.
Obecnie zespół pałacowo parkowy został ponownie wystawiony na sprzedaż.
Sklep
Ogłoszenia
