Dwory na Suwalszczyźnie

"Dwory na Suwalszczyźnie" autorstwa Andrzeja Mausiewicza została wydana przez Muzeum w Suwałkach. Jest to obszerna książka opisująca wiele obiektów rezydencjalnych Suwalszczyzny. Opatrzona licznymi zdjęciami, szczególnie historycznymi, mapami i portretami dawnych właścicieli.

Fragment wstępu:

Dwory na Suwalszczyźnie to tytuł, który może zaskoczyć wielu Czytelników. Zdziwić może liczba opisywanych miejsc, jak i objętość tej książki. Przecież w dzisiejszym krajobrazie Suwalszczyzny w ogóle nie widzimy dworów. Owszem, wielu zna ruiny pałacu gen. Ludwika Michała Paca w Dowspudzie lub pozostałości po dworze w Starej Hańczy nad jeziorem Hańcza, niektórzy - ze względu na funkcjonujący pensjonat - wiedzą o isnieniu folwarku Huta, i to wszystko.

Dlaczego więc ta książka? Otóż jest próbą wydobycia, przypomnienia i utrwalenia świata, który już nie istnieje (bez chęci jego idealizacji i mitologizacji). Zniknął zarówno w przestrzeni, jak i w pamięci. Stało się tak w wyniku naturalnych procesów, ale także planowanych działań, motywowanych ideologiami i polityką. 

Inspirację stanowiła zrodzona ponad dwadzieścia lat temu w redakcji kwartalnika "Jaćwież" inicjatywa publickacji cyklu Szlacheckie gniazda. Tytuł był nieco na wyrost, ale oddawał intencję zespołu. Było nią "przywołanie i utrwalanie w pamięci" miejsc i ludzi związanych z własnością ziemską. Głównym kryterium wyboru opisywanych miejsc był fakt istnienia tam centrum własności ziemskiej. Milcząco przyjęto założenie, że chodziło o majątki liczące powyżej 50 hektarów. Mogła to być własność prywatna, rządowa lub kościelna.

W zależności od jej formy, bohaterami tekstów stawały się majątki ziemskie, dwory, ale także właściciele, właściciele z ograniczonymi prawami (np. donatariusze), dzierżawcy lub administratorzy. Nie decydowała więc przynależność stanowa bohaterów, bo ta od połowy XIX wieku nie była już warunkiem posiadania ziemi. W 37 numerach pisma, ukazującego się w latach 1997-2007, zalazły się opisy 33 takich miejsc, leżących na obszarze powiatów augustowskiego, sejneńskiego i suwalskiego, w ich dziewiętnastowiecznych granicach. Ta książka jest zatem kontynuacją tamtej idei, jednak pod zmienionym tytułem.