Pierwsza wzmianka o Rogóźnie pochodzi z 1350 roku, kiedy to przy podziale okolicznych dóbr, majątek Rogosno otrzymał Boguta, brat Sieciecha z Gieczna. Do końca XIV wieku w źródłach jako dziedzice majątku występują jeszcze Gregorius, Nicolaus i Jaszco/Jassek.
Od XV wieku wsie Rogóźno i pobliska Wola Rogozińska, były własnością Rogozińskich herbu Awdaniec. Znany jest dokument z 1502 roku, w którym bracia Mikołaj, Jan i Andrzej Rogozińscy podpisali w Łęczycy ugodę z księdzem Bartłomiejem z Gieczna, kończącą spór graniczny. Na przełomie XVI i XVII wieku właścicielem Rogóźna, Woli Rogozińskiej i Kwilna był Jan Rogoziński, a po nim jego synowie – Sebastian, Andrzej i Piotr.
W 1771 roku jako właściciele Rogóźna, Woli Rogozińskiej i młyna Rudny pod Giecznem wymieniani są bracia Stanisław i Franciszek Wilkanowscy, synowie Adama i Elżbiety Grzybowskiej herbu Prus.
Na początku XIX wieku Rogóźno należało do Felicjana Wilkanowskiego herbu Lis, ożenionego z Justyną Włostowską, z którą miał troje dzieci - Władysława (ur. w 1800 roku), Aspazję (ur. w 1800 roku) i Leopolda (ur. w 1801 roku). Majątek po ojcu przejął Władysław, który był żołnierzem Wojska Polskiego, podporucznikiem piechoty w Pułku Strzelców Pieszych Jego Cesarzewicowskiej Mości Wielkiego Xięcia Mikołaja I. W 1827 roku poślubił on w warszawskiej parafii Nawiedzenia NMP Placydę Bieniewską herbu Korczak, córkę Ludwika i Marianny Zawadzkiej.
W 1824 roku Władysław przekazał pełnomocnictwo w zarządzaniu majątkiem bratu Leopoldowi Stanisławowi Kostce Wilkanowskiemu, które w 1827 roku odwołał. W międzyczasie bracia musieli dojść jednak do jakiegoś porozumienia w kwestii podziału majątku, bowiem w kolejnych latach jako właściciel Rogóźna występuje Leopold, zaś Władysławowi przypisywane są Kotowice. W grudniu 1828 roku Leopold wziął ślub w warszawskiej parafii Nawiedzenia NMP na Nowym Mieście z Laurą Młodecką herbu Półkozic, córką Kazimierza i Agnieszki Niemirycz herbu Klamry. Leopold był radcą dyrekcji szczegółowej Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Laura wykazała się dużym patriotyzmem i przywiązaniem do spraw narodowych, czemu dała wyraz po wybuchu Powstania Listopadowego, kiedy to zaangażowała się w pomoc dla powstańców - koszul przeszło 1000 z płótna w Kommissaryacie woyskowym na ten cel rozdaiącego się, kosztem swym uszyć poleciła; nie przestaiąc zaś na tej ofierze, tak płótno do dóbr swych, iako i ztamtąd uszyte koszule furmankami własnymi odesłała, dołączywszy do takowego transportu szarpi cienkiey funt i grubey łutów 8 i bielizn cienkiey 1/2 fun.
W 1842 roku Leopold miał poważny dług wobec Ignacego Fijałkowskiego, dokora medycyny i chirurgii z Warszawy, i dlatego celem przymuszonego wywłaszczenia w drodze sądowej zajęte i zaaresztowane zostały m.in. dobra ziemskie Rógóźno, Wola Rogozińska, Kwilno i Lorenki. Wówczas folwark Rogóźno wraz z przyległościami miał
(…) ogólnej rozległości około włók chełmińskich 160 klassy 2 i 3, grunta orne zajmują około włók 120, lasy około włók 20, łąki i pastwiska około włók 9, nieużytki około wlók 10, kontrowersu las około przeszło włók 10, który przez nikogo nie jest używany (…). W folwarku znajdowały się następujące zabudowania:
1. Dwór z drzewa węgieł postawiony słomą i gontami kryty, z frontu tynkowany z szczytami, z przysionka postawionego, deskami krytego, pod dworem tym znajduje się piwnica, a w około są topole;
2. Chlewki z drzewa postawione, słomą kryte;
3. Kloaka z desek, deskami kryta;
4. Dach słomiany mały na 4 słupach wsparty;
5. Chlewek z drzewa w słupy, słomą kryty;
6. Dom folwarczny drewniany w węgieł stawiany, słomą kryty, w którego szczycie jednem znajduje się chlewek przybudowany pod jednym dachem będący;
7. Studnia drzewem cembrowana, bez żurawia;
8. Stajnia i wozownia z drzewa w węgieł budowana w części gontami, w części słomą kryta, przy której znajduje się przybudowany chlew z drzewa, w słupy słomą kryty;
9. Spichrz z drzewa w węgieł postawiony, słomą kryty z wystawą na słupach;
10. Zabudowania z drzewa w węgieł stawiane, słomą kryte, mieszczące w sobie sieczkarnię i obory;
11. Stodół pojedynczych 4, wszystkie z drzewa 8 w słupy, a czwarta w węgieł zbudowane, słomą kryte;
12. Stodoła z drzewa w słupy postawiona, słomą kryta;
13. Zabudowania z drzewa w słupy zbudowane, słomą kryte, mieszczące w sobie obory, nad którą z jednych znajduje się wystawa, a szczyt nad takową z desek;
14. Owczarnia z drzewa w węgieł postawiona, słomą kryta, w obu szczytach znajdują się wystawki;
15. Ogród warzywny w którym znajduje się drzew owocowych sztuk 16, w tyle za tym ogrodem znajduje się kilkanaście sztuk olszyny, a za zabudowaniami w niewielkiej odległości płynie rzeczka Moszczenica zwana, która się łączy przez kanał wykopany z sadzawką i stawem młyna Gać, nad kanałem z lewej strony znajduje się
16. gorzelnia massiv murowana niewykończona, dopiero w budowie będąca, nad którą dach z jednej strony ze słomy, z drugiej zaś tylko połacony, pod gorzelnią tą są piwnice, zaś na kanale obok tej gorzelni buduje się koło mające służyć do mielenia zacieru i wodociągu za pomocą wody;
17. Chałupa z drzewa w węgieł budowana słomą kryta a w mniejszości dranicami, przy której znajduje się ogród warzywny i fruktowy, w nim drzew owocowych różnego gatunku sztuk 300, oprócz agrestu i pożyczek, nieogrodzony;
18. Chałupa włościańska z drzewa budowana z sienią przystawioną, w słupy, służąca zarazem za chlewek;
19. Dom z drzewa w węgieł zbudowany, słomą kryty z wystawką dranicami pokrytą na słupach;
20. Dom z drzewa w węgieł zbudowany dranicami i słomą pokryty;
21. Chlewek z drzewa w słupy słomą pokryty;
22. Lodownia drzewem cembrowana;
23. Karczma częścią z cegły surówki a częścią z palonej murowana, z zajazdem w którym są komórki z gliny lepione, obok zajazdu jest studnia z daszkiem na 4 słupach i kołem, z wierzchu drzewem cembrowana, a dalej kamieniami wymurowana, w karczmie tej mieszka: 1 karczmarz Kazimierczak Wawrzyniec, który szynkuje trunek dworski za 20 garniec wódki i 20 tą beczkę piwa i ma dodany sobie ogród; 2, morgowy; 2 pachciarz Szlama Szaderkiewicz; 13, mularz Alojzy Albrecht bezpłatnie w domu zaś pod Nr. 6 opisanym mieszka Fryderyk Ptaszyński i odrabia pańszczyzny w tygodniu dni 3, pieszych ma sobie dodane przez dwór 3 składy gruntu na żyto, 3 na owies, 3 na kartofle, a na tatarkę i groch po 2 ogrodu, 15 prętów na kapustę, inne zaś mieszkania zajmują ludzie dworscy oraz owcarz Tomasz Karpiński, który ma swoich owiec 500, opłaca od każdej sztuki po kop 42, na zimę ma dodaną paszę ile potrzebuje.
Laura zmarła 28 marca 1848 roku w Warszawie. Została pochowana na warszawskich Powązkach, a jej grób ozdobił napis:
Laurze z Młodeckich Wilkanowskiej, najlepszej żonie, Leopold Wilkanowski mąż strapiony, czci, wdzięczności i żalu pamiątkę położył. Urodziła się r. 1812 dnia 1 Kwietnia; w r. 1828 dnia 14 Listopada, anioł cnoty i słodyczy, stał się życia i losu mego wspólnikiem, dnia 28 Marca 1848 r. śmierć jej życiu i szczęściu mojemu położyła koniec. Jej czułemu przywiązaniu, łagodnej cnocie i niezmiennej słodyczy, winienem żem kosztował rozkoszy, którą ścisły tylko zgodny serc związek, uczuć daje. Jej winienem, że o szczęściu, jakie znaleźć się może sądzić mogę, i lubo w ciągu życia mojego, nie jedną stratę opłakać, nie jedno szczęście wytrzymać mi przyszło, Jej dopiero utrata, dała poznać duszy mojej, całą srogość boleści, całą gorycz smutku i całą trudność znoszenia podobnego ciosu, z cierpliwością i męstwem.
Leopold zmarł 24 lipca 1853 roku w Pułtusku i spoczął obok żony.
W latach 60. XIX wieku majątek w Rogóźnie kupił hrabia Henryk Sariusz-Gomóliński herbu Jelita, urodzony 15 lipca 1833 roku w Giecznie jako syn hrabiego Benedykta Gomólińskiego i Eleonory Pelletier. W 1857 roku wziął on ślub w warszawskiej parafii Nawiedzenia NMP na Nowym Mieście z Marianną Emilią Sariusz-Wilkoszewską herbu jelita, córką Stanisława Wojciecha i Barbary Malli. Urodziło im się ośmioro dzieci – Maria Anastazja (ur. w 1858 roku), Henryk (ur. w 1860 roku), Ignacy Heliodor (ur. w 1861 roku, zm. w 1933 roku), Emilia (ur. w 1863 roku, zm. w 1865 roku), Jadwiga Tekla (ur. w 1866 roku), Eugeniusz Feliks (ur. w 1868 roku) i Kazimierz (ur. w 1872 roku).
W 1862 roku dobra Rogóźno miały wysiewu oziminy korcy 20, stosunkowo tyleż jarzyny, w gruntach po większej części pszennych, obok tego ze względu położenia swego przy dwóch fabrykach cukru, nastręczają sposobność dość obszernej plantacyi buraków, łąki i pastwiska dostateczne, młyn wodny.
W 1884 roku w Rogóźnie doszło do konfliktu dziedzica z włościanami. Gazety pisały o tym
jak zgubnie działają wszelkie podszepty i machinacje pokątnych wiejskich doradców na umysły ludu naszego (…). Włościanie z Rogoźna, żyjąc w jak najlepszej harmonji z dworem, pomimo niezałatwionej kwestii serwitutowej, tak pastwiskowej jak i leśnej, obałamuceni zostali przez pewnego pokątnego doradcę, który ich namawiał do nadużycia przywilejów wypływających ze służebności. Kiedy nadużycia pomimo przestróg poszkodowanego właściciela folwarku nie ustawały, wystąpił on na drogę sądową i uzyskał wyrok skazujący włościan na zapłacenie wyrządzonej szkody. Z wyrokiem opatrzonym w klauzulę egzekucyjną, zjechał na grunt kosarz sądowy w asystencji strażników ziemskich. Włościanie w liczbie stu kilkudziesięciu stawili opór władzy; kobiety wyrwały komisarzowi papiery, które podarły. Strażnicy przy tem zostali czynnie poturbowani. Dopiero przybycie siły wojskowej złamało opór. Główniejsi sprawcy oporu zostali uwięzieni, a pokątny doradca, który był pierwszym powodem obałamucenia licznych włościan, ratował się ucieczką.
W 1886 roku dobra Rogóźno składały się z folwarku Rogóźno, Lorenki, Sarnie i młyna wodnego Gać. Zajmowały łącznie 1253 morgi ziemi, z czego folwark Rogóźno zajmował 797 mórg - 356 mórg gruntów ornych i ogrodów, 100 mórg łąk, 328 mórg lasów, 13 mórg nieużytków. Znajdowało się w nim 11 budynków murowanych i 8 drewnianych. Folwark Sarnie zajmował łącznie 256 mórg - 171 mórg gruntów ornych i ogrodów, 22 morgi łąk, 29 mórg pastwisk i 34 morgi nieużytków. Folwark Lorenki łącznie miał 200 mórg, z czego grunty orne i ogrody zajmowały 173 morgi, łąki 16 mórg, pastwiska 5 mórg, a nieużytki 6 mórg. Był tam 1 budynek murowany, 3 drewniane, las i młyn wodny.
Hrabia Gomóliński w Rogóźnie osadził swojego dzierżawcę, a sam wraz z rodziną mieszkał w pobliskim Giecznie. Zmarł 16 maja 1895 roku w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim. Jego żona zmarła 24 grudnia 1914 roku i spoczęła w grobie razem z mężem.
W 1906 roku majątek należał do Antoniego Bronikowskiego, który
(…) zdecydował się majątek ten rozkolonizować. W tym interesie zgłosił się wiosną pewien przedsiębiorca, który za wynagrodzeniem 500 rb. postanowił interes ten przeprowadzić. I rzeczywiście pertraktacje z okolicznymi włościanami doprowadziły do porozumienia; włościanie ci za umówioną sumę zgodzili się majątek kupić, jesienią zapłacić i w posiadanie odebrać. Tymczasem okazał się u nich brak funduszy – ci co mieli rozpożyczone pieniądze odebrać ich od swoich wierzycieli nie mogli, słowem że interes się rozchwiał. Aczkolwiek przedsiębiorcy nic się nie należało, bo interesu do skutku nie doprowadził, jednakże właściciel, oceniając jego zabiegi, wynagrodził go za fatygę dając kilkanaście rubli, ku zupełnemu jego zadowoleniu. Zdawało się, że interes skończony. Tymczasem (…) zgłosiło się do p. Bronikowskiego dwóch nieznanych ludzi, dość przyzwoicie ubranych, którzy oświadczyli ku zdziwieniu p. B., że oni są przedstaicielami pewnej partyi, która interes między nim a entreprynorem rozpatrzyła i skazała go na zapłacenie całkowitych 500 rb., a gdy właściciel majątku oświadczył, że na decyzję ich się nie zgadza i pieniędzy nie zapłaci, wysłańcy oświadczyli, że w razie odmowy zostanie skazany na karę śmierci – że zostawiają mu tydzień czasu do namysłu, poczem wyrok zostanie wykonany. Pan Bronikowski urządził samoobronę (…).
W 1908 roku sporo pomniejszony w wyniku parcelacji majątek w Rogóźnie zakupił dawny ogrodnik hrabiego Gomólińskiego, Józef Wiśniewski (ur. w 1880 roku), który założył tam gospodarstwo ogrodnicze z tzw. szklarniami „belgijkami”, inspektami sezonowymi i sadami owocowymi. Zaopatrywało ono pobliską intensywnie rozwijającą się Łódź.
Po śmierci Józefa w 1943 roku gospodarstwo zostało podzielone pomiędzy jego trzech synów – Wacława (1916-1991), Jerzego (1924-1992) i Kazimierza (1914-1999). Obecnie prowadzi je kolejne pokolenie. Dwór do dnia dzisiejszego jest własnością potomków Józefa Wiśniewskiego, którzy zamieszkiwali go do przełomu XX i XXI wieku. Aktualnie stoi on pusty i popada w ruinę.
Sklep
Ogłoszenia
