Twój koszyk jest pusty

Dwór w Czerniewie

  • dwór w Czerniewie

    autor: Aleksandra Szafrańska-Dolewska

Informacje ogólne

Lokalizacja: województwo łódzkie, powiat łowicki, gmina Kiernozia

Rodzaj obiektu:
Dwór
Zastosowanie:
własność prywatna
Stan zachowania:
Niszczejący
Zespół:
dworsko-parkowy
Skład zespołu:
dwór, park, obora

Posiadasz więcej informacji
o obiekcie? Skontaktuj się z nami!

Zapoznaj się z historią dworu w Czerniewie

Przeczytaj więcej informacji o dworze w Czerniewie. Poznaj jego historię. Miłego czytania!

Właściciele i majątek

W XIV wieku Czerniew wraz z pobliskimi wsiami był własnością kościoła. W 1303 roku biskup poznański Andrzej poświęcił kościół w osadzie Kiernozia, którą wydzielono z obszaru Czerniew, i nadał jej dziesięcinę ze swego łanu w tej wsi. Także dokument z 1359 roku mówi, że Kiernozia i Czerniew wchodziły w skład dóbr biskupa poznańskiego.

Następnym właścicielem była rodzina Czerniewskich herbu Junosza. W 1424 roku posiadali go Andrzej, syn Mikołaja. Następnie, w 1460 roku, przypadł w udziale Piotrowi, synowi Adama, kasztelana gostyńskiego. W 1579 roku Czerniew i Kiernozię posiadali Wojciech i Paweł Czerniewscy. Paweł był cześnikiem, a następnie chorążym gostyńskim. Pozostawił po sobie syna Stanisława. Ten z kolei miał dwóch synów – Wojciecha i Pawła.

Kolejnymi właścicielami byli Kiernoscy herbu Junosza.

Na przełomie XVIII i XIX wieku Czerniew, który wraz z pobliskim Sokołowem wchodził w skład majątku w Kiernozi, stał się własnością rodziny Łączyńskich herbu Nałęcz. Pierwszym właścicielem z tego rodu był Maciej Łączyński, starosta gostyński, poseł na sejmy. Był synem Antoniego, chorążego gostyńskiego, dziedzica Rybna w pow. sochaczewskim i Konstancji Stempkowskiej. Ożenił się z Ewą Zaborowską, z którą miał siedmioro dzieci – Benedykta Józefa (ur. w 1785 roku), Teodora Ignacego Michała (ur. w 1785 roku), Marię (ur. w 1786 roku), Honoratę (ur. w 1787 roku), Ignacego (ur. w 1790 roku), Hieronima (ur. w 1790 roku) i Antoninę Katarzynę (ur. w 1794 roku).

Łączyńscy byli dobrymi gospodarzami – ich majątek nie był zadłużony, przynosił duże dochody. Zamożność pozwoliła im bywać na warszawskich salonach i odbywać zagraniczne podróże. Życie Łączyńskich toczyło się w ich pałacu w Kiernozi, jednak posiadali oni także pałacyk w Czerniewie. To tutaj nauki pobierała najsłynniejsza z Łączyńskich, córka Macieja – Maria Walewska, polska miłość Napoleona Bonaparte. Jej guwernerem miał być Mikołaj Chopin, ojciec Fryderyka. Maciej Łączyński zmarł 5 kwietnia 1795 roku i został pochowany w Kiernozi.

Czerniew do połowy XIX wieku był częścią dóbr majątku Kiernozia. W 1851 roku jego właścicielem był Józef Radwan. W tym samym roku przeżywszy lat 35, po długiej i ciężkiej chorobie (…) życie zakończył. Pochowany został na warszawskich Powązkach.

Około 1880 roku Czerniew liczył 270 mieszkańców, a folwark wraz ze wsią i kolonią Lasocin, obejmował w sumie 877 mórg ziemi.

W 1900 roku majątek należał do Natalii Lasockiej. Urodziła się ona 16 maja 1836 roku w Rejowcu jako Natalia Teodora Maria Nepomucena ks. Woroniecka herbu Korybut, córka Adama Klaudiusza i Leokadii Potockiej herbu Lubicz. 2 października 1855 roku wyszła za mąż za Stanisława Tadeusza Lasockiego herbu Dołęga, syna Józefa Gabriela i Józefy Czarnieckiej herbu Łodzia, dziedzica Brochowa i Kiernozi. Urodziło im się sześcioro dzieci – Maria Józefa Leokadia (ur. w 1859 roku), Adam (ur. w 1861 roku), Józefa (ur. w 1863 roku), Jan (ur. w 1866 roku), Aleksandra Maria (ur. w 1868 roku) i Władysław (ur. w 1870 roku). Natalia zmarła w 1904 roku, Stanisław cztery lata później.

Do 1921 roku właścicielem majątku w Czerniewie była Helena hr. Ostrowska, która sprzedała go Zdzisławowi Boskiemu herbu Jasieńczyk. Urodził się on w 1883 roku w Duninowie w rodzinie Czesława, dyrektora cukrowni w Leonowie w powiecie gostynińskim. W 1902 roku Zdzisław zaczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim na kierunku rolnictwo. Zaraz po tym zaczął dzierżawić dobra ks. Ogińskiej w Pińczowskim, na czym znacznie się wzbogacił. W 1907 roku wziął ślub z Heleną Boską, z którą miał czworo dzieci – Jadwigę (ur. w 1908 roku, zm. w 1925 roku), Krystynę (ur. w 1909 roku, zm. w 1967 roku), Annę (ur. w 1912 roku, zm. w 1995 roku) i Juliusza (ur. w 1916 roku, zm. w 1988 roku).

Kapitał, jaki zbił na dzierżawie majątków i wiano żony, pozwoliły Boskiemu na zakup Czerniewa – wówczas bardzo atrakcyjnego majątku o powierzchni 426 hektarów (70 hektarów stanowiły same lasy). Boski szybko okazał się bardzo dobrym gospodarzem, zyskał też poważanie wśród władz i sąsiadów. Zasiadał w radach gminnych i powiatowych. Był prezesem Związku Ziemian w powiecie łowickim. Kiedy 23 lutego 1929 roku powstało prosanacyjne Stronnictwo Chrześcijańsko-Rolnicze, Boski został członkiem jego zarządu. Udzielał się też w Białym Krzyżu za co został uhonorowany odznaką 10 p.p., który stacjonował w Łowiczu oraz wyróżnieniem w postaci funkcji ojca chrzestnego jego sztandaru.

Równie aktywna była Helena Boska. Organizowała ona Koła Gospodyń Wiejskich w powiecie łowickim, które szerzyły oświatę w dziedzinie gospodarstwa domowego, higieny, hodowli drobnego inwentarza i szeroko pojętej kultury. Do majątku przyjeżdżały instruktorki, odbywały się w nim pokazy i społeczne imprezy.

Majątek Boskich „brał udział” w kampanii wrześniowej. 16 września 1939 roku ulokowano we dworze główną kwaterę sztabu dowódcy Armii „Pomorze”. Rozegrała się tu też bitwa z niemieckim I pułkiem czołgów z 1 Dywizji Pancernej, który przybył tu po rozbiciu stanowisk obrony 58 Pułku Piechoty z 14 Dywizji Pancernej Armii „Poznań” z rejonu Kocierzewa Południowego, Karnkowa i Wicia. Sztab gen. Władysława Bortnowskiego podjął wówczas walkę obronną. Ofiary śmiertelne były zarówno po stronie żołnierzy, jak i cywili. Zasłużonym obrońcą Czerniewa został oficer artylerii, mjr Stanisław Oyrzyński. Zginęła cała załoga czołgu z dowódcą niemieckim 8 kompanii I pułku czołgów, kpt. von Köckenitzenem. We dworze na odpoczynek zatrzymał się także 64 PP i bratnie pułki 65 i 66 z 16 DP po wycofaniu się z rejonu Małszyc.

Po wybuchu II wojny światowej Boscy zaangażowali się w pomoc żywnościową ludziom, którzy ucierpieli w wyniku działań wojennych – wspierano warszawskich literatów, naukowców. Każdy kto napisał do Czerniewa list z prośbą o pomoc w postaci paczki żywnościowej – natychmiast ją otrzymywał. Jesienią 1944 roku do majątku zaczęli przybywać uciekinierzy z Warszawy, którzy w trakcie powstania stracili cały dobytek. Boscy przyjęli łącznie we dworze 143 obce osoby. Po pół roku nadal mieszkały tam 33 osoby.

Także syn Boskich, Juliusz, zaangażował się w obronę ojczyzny. Na początku wojny wstąpił na ochotnika do 4 Pułku Strzelców Konnych Ziemi Łęczyckiej, stacjonującego w Płocku i wziął wraz z nim udział w kampanii wrześniowej. W 1940 roku został aresztowany przez Gestapo i osadzony na Pawiaku, gdzie spędził cztery miesiące. W latach 1942-1943 jako żołnierz AK pracował w wywiadzie wojskowym.

W końcu lutego 1945 roku, na mocy dekretu o reformie rolnej, Boscy zostali zmuszeni do opuszczenia majątku. Przenieśli się do niedalekiego Złakowa. Krótko po tym, w czerwcu 1945 roku, Zdzisław nagle zmarł.

Po zakończeniu II wojny światowej w majątku ulokowano PGR. W latach 90. we dworze mieściły się mieszkania pracownicze miejscowego gospodarstwa rolnego. Obecnie dwór jest w rękach prywatnych, jednak stoi pusty i niszczeje.

Zespół architektoniczno-parkowy

Zespół w Czerniewie dzielił się na trzy części. Pierwszą, najbardziej wysuniętą na południe był dwór wraz z zabudowaniami gospodarczymi, do którego prowadziła aleja wysadzana kasztanowcami. Za dworem, w kierunku południowym i południowo-zachodnim rozciągał się park krajobrazowy. Na północny-zachód od dworu, znajdowało się podwórze gospodarcze na planie prostokąta, z wjazdem od strony narożnika północno-wschodniego. Ograniczał je mur z kamienia polnego ciosanego. Wśród zabudowań gospodarczych znajdowała się obora, kuźnia, stajnia, chlewnia. Na północny-zachód od podwórza ulokowana była kolonia mieszkalna, która składała się z czterech czworaków i jednego dziesięcioraka. Czworaki wybudowane były na planie prostokąta usytuowanego kalenicowo na osi wschód-zachód, murowane z cegły, parterowe, niepodpiwniczone, z użytkowymi poddaszami, z wejściami od strony północnej. Do każdego z nich przynależał budynek gospodarczy. Do dziesięcioraka należał budynek inwentarsko-gospodarczy i budynek inwentarski. Obydwa były ogrodzone kamiennym murem od strony zachodniej.

Obecny neorenesansowy dwór w Czerniewie został wybudowany przez Zdzisława Boskiego w latach 1925-1927. Jest to budynek murowany z cegły i otynkowany, na planie prostokąta, piętrowy, podpiwniczony, z poddaszem. Całość pokrywa wysoki czterospadowy dach o połaciach pobitych blachą. Bryłę budynku urozmaicają dwa skrajnie umieszczone ryzality, pokryte dwuspadowymi dachami, zasłoniętymi szczytami o renesansowym, wolutowym obrysie. Na elewacji frontowej pomiędzy ryzalitami znajduje się czterofilarowy portyk, który dźwiga taras o tralkowej balustradzie na wysokości piętra. Na poziomie piętra umieszczono trzy otwory o analogicznym, gęstym laskowaniu, zamknięte łukami odcinkowymi. Na elewacji ogrodowej znajduje się otwarty taras, który posadowiono na arkadach ze schodami. Do elewacji bocznej dostawiony jest ryzalit poprzedzony zabudowaną sionką, który mieści klatkę schodową. Pierwotnie we dworze znajdowało się siedemnaście pokoi. Układ wnętrz został przekształcony po 1945 roku.

Dwór otaczają pozostałości parku krajobrazowego. Zachowała się aleja dojazdowa, podjazd i resztki bramy wjazdowej.

Źródła wiedzy
  • Boniecki A., Herbarz polski, Tom 3, Warszawa 1900.
  • Boniecki A., Herbarz polski, Tom 14, Warszawa 1911.
  • Chudzyński M., Sławni mieszkańcy Kiernozi z przełomu XVIII i XIX w., Notatki Płockie, 2/227, 2011.
  • Gazeta Warszawska. 1819, 1848.
  • Księga Adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, 1926/1927.
  • Księga Adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, 1930.
  • Kurjer Warszawski. 1900.
  • Piekarski T., Postawy polityczne ziemian Mazowsza Płockiego w okresie międzywojennym, Notatki Płockie 55/4 (225), 2010.
  • Plan działań w zakresie rozwoju turystyki dla gminy Kiernozia na lata 2016-2022 - załącznik do Uchwały Nr XXII/128/17 Rady Gminy w Kiernozi z 15 lutego 2017 r.
  • Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XV, cz. 1, Warszawa 1900.
  • Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kiernozia, Warszawa 2013.
  • Uruski S., Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, Tom 11, Warszawa 1914.
  • www.geneteka.genealodzy.pl
  • www.lowiczanin.info.pl
  • www.sejm-wielki.pl
  • www.ziemianie.pamiec.pl
  • Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny, część 4, Warszawa 1998.

Opracowała: Aleksandra Szafrańska-Dolewska

logo dwory i pałace polski

Copyright © 2020 Dwory i Pałace Polski. Powered by Indico S.C.  & Joomla! CMS 

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Znajdż nas na:

Instagram Facebook Facebook youtube

Kontakt

Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509

Kontakt z redakcją:

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.