Twój koszyk jest pusty

Dwór w Pęcławicach

  • dwór w Pęcławicach

    autor: Aleksandra Szafrańska-Dolewska, 2018 r.

Informacje ogólne

Lokalizacja: województwo łódzkie, powiat łęczycki, gmina Piątek

Rodzaj obiektu:
Dwór
Zastosowanie:
mieszkania
Stan zachowania:
Zniszczony
Zespół:
dworsko-parkowy
Skład zespołu:
dwór, park

Posiadasz więcej informacji
o obiekcie? Skontaktuj się z nami!

Zapoznaj się z historią dworu w Pęcławicach

Przeczytaj więcej informacji o dworze w Pęcławicach. Poznaj jego historię. Miłego czytania!

Właściciele i majątek

Wieś Pęcławice/Penczławice powstała przed 1389 rokiem. Ich właścicielem w średniowieczu był Dersław. Wymieniany jest także Wincenty Dobrogost, do którego poza Pęcławicami należały jeszcze Ciechosławice, część dóbr w Białej oraz Wola Warszycka.
Kolejnymi właścicielami Pęcławic był ród Rolów, który to miał swoje gniazda w trzech powiatach w łęczyckim, m.in. w orłowskim. Jan, kasztelan łęczycki, wywodzący się z Łąkoszyna pod Kutnem, współdziedziczył tam z bratem Stefanem. Uzupełnieniem ich dóbr były wsie: Nowy Łąkoszyn, Nowa Wieś, Gnojno, Bedlno, Sbiewiec, Kaszewy, Grądy, Piaski, Kamieniec, Plecka Dąbrowa, Pniewo, Małecka Wola, Śleszyn, Małcz oraz Pęcławice.
W 1576 roku wieś szlachecka Pęcławice (Penczlawice) w parafii Ciechosławice należała w części do Stanisława Puczka, który posiadał 2 łany, młyn i 9 osad, a w części do synów po Jakubie Puczku, chorążym łęczyckim, który miał 2 łany.
W XVI wieku jako właściciele Pęcławic pojawiają się również Pęcławscy herbu Jastrzębiec. Bartłomiej Pęcławski zginął pod Pskowem w czasie wyprawy moskiewskiej króla Stefana Batorego. Na polu bitwy poległ także jego wnuk Piotr, rotmistrz husarii.
W 1644 roku Florian Bykowski, dziedzic Pęcławic przekazał 2000 zł na fundusz kaplicy w Ciechosławicach.
W końcu XVIII wieku jako dziedzic wymieniany jest Florian Potkański, podkomorzy województwa sandomierskiego – w 1780 roku odnowił on kościół w Ciechosławicach.
Na przełomie XVIII i XIX wieku Pęcławice należały do Molskich herbu Nałęcz. Od 1790 roku ich właścicielem był Józef Molski, urodzony około 1760 roku syn Maksymiliana, kasztelana z Rogoźna. W 1780 roku wziął ślub z Urszulą Bagniewską herbu Bawola Głowa, córką Jana i Joanny Mogilnickiej. Małżonkowie mieli przynajmniej czworo dzieci – Bernarda Jana, Longina (ur. w 1794 roku), Izabelę Rozalię (ur. w 1795 roku) i Antoninę Małgorzatę (ur. w 1796 roku). W 1810 roku Józef sfinansował naprawę wyposażenia w kościele w Ciechosławicach. Po śmierci Józefa Antonina wyszła drugi raz za mąż - tym razem za Piotra Jezierskiego. W 1814 roku wniosła (…) o rozdział majątku teraźniejszego męża swego Piotra Jezierskiego (…) Przyczyną żądania rozwodu jest, że mąż przez krytyczne okoliczności wpadł w niemożność opłacania swych długów, a Wierzyciele zabierają się do zaięcia dochodów dóbr Pęcławice z przyległościami Ciechosławice, Orątki, Rogaszyn i Górki (…), niegdy Józefa Molskiego, pierwszego Powódki męża dziedzicznych, dożywociu iey podległych, na których taż Powódka ma wniosek swoy dwadzieścia tysięcy złotych Polskich – gdy więc dobra te same oprócz zapisu i dożywocia Powódki jeszcze są niektóremi długami od Dziedzica zmarłego Molskiego obciążone, a po opłaceniu procentu od tych długów podług teraźniejszego Ziemian położenia, mało co na wyżywienie familii, to iest Powódki, i troyga po pierwszym mężu pozostałych dzieci pozostaie, aby więc co ocalić, chce swój i dieci maiątek, tudzież dochody dość szczupłe w sposób prawem dozwolony od mężowskiego majątku odosobić (..).
W 1820 roku majątek objął Bernard Jan Molski, który dzierżawił go Cebulskim. Wówczas jego wartość oszacowano na 340 000 zł. 10 kwietnia 1822 roku na publicznej licytacji Pęcławice, Ciechosławice i Górki za 120 150 zł oraz Rogaszyn, Rogaszynek i Orądki za 59 500 zł nabył Stanisław Józef Ciemniewski herbu Prawdzic, syn Antoniego i Zuzanny Łempickiej,.W 1818 roku w Gralewie został on mężem córki Józefa i Antoniny Molskich, Antoniny Małgorzaty Molskiej. Małżonkowie doczekali się siedmiorga dzieci – Hieronima Kajetana (ur. w 1810 roku), Walentyny Agnieszki (ur. w 1820 roku), Honoraty Urszuli (ur. w 1821 roku), Edwarda (ur. w 1821 roku), Juliana Faustyna (ur. w 1822 roku), Artura Antoniego (ur. w 1823 roku) i Walerii Marianny (ur. w 1830 roku).
Antonina zmarła 28 lutego 1833 roku w Warszawie. Została pochowana na warszawskich Powązkach. 21 października 1835 roku zmarł Stanisław. Dzieci Ciemniewskich na podstawie przeprowadzonego postępowania spadkowego nabyły po ojcu prawo własności do majątku.
Na licytacji w 1846 roku majątek za 260 066 zł nabył Maksymilian Edward Łebkowski herbu Dąbrowa. Urodził się on 12 października 1809 roku we Wróblewie jako syn Stanisława, chorążego Wojsk Polskich i Pelagii Molskiej. Po śmierci Stanisława Pelagia wyszła powtórnie za mąż za Karola Pawłowskiego. Zmarła w maju 1863 roku. W 1864 roku nie liczne grono weteranów, zmniejszone zostało skonem ś.p. Karola Pawłowskiego, Pułkownika b. Wojsk Polskich, w dniu 27 lutego r.b. w dobrach Pęcławice, Powiecie Łęczyckim. Trzechletnia choroba najukochańszej żony jego ś.p. Pelagii z Molskich 1-mo voto Łebkowskiej, nadwerężyła jego zdrowie a nastąpiona śmierć jej w miesiącu maju r.z. zadała mu cios bolesny, rujnując do reszty stargane siły. I rok nie minął – a serca rodziny i przyjaciół po raz drugi pokryły się kirem żałoby, zachowując na długie lata pamięć cnót zmarłego.
Maksymilian walczył w powstaniu listopadowym. Był członkiem Towarzystwa Rolniczego. 25 listopada 1841 roku wziął w Bielawach ślub z Marianną Mikłaszewską, urodzoną w 1820 roku w Sklęczkach córką Kazimierza, byłego oficera byłych wojsk polskich i Bibianny Trzcińskiej. Urodziło im się siedmioro dzieci – Władysław Kazimierz (ur. 10 września 1842 roku), Cyprian Karol (ur. w 1843 roku), Bronisław Miron Roch (ur. w 1844 roku), Anna Agnieszka Nepomucena (ur. w 1845 roku), Feliks Stanisław Bernard (ur. w 1847 roku), Jadwiga Teresa Julia (ur. w 1848 roku) i Maksymilian Dezyderiusz (ur. w 1855 roku).
W 1846 roku dobra Pęcławice wraz z przyległościami miały rozległości morgów nowopolskich 1851 i prętów kwadratowych 266, łąk 391 mórg i 63 pręty kwadratowe i lasu olszowego 101 morgów i 199 prętów kwadratowych. Szacunek tych bóbr wynosił 37.233 rs k. 40. W 1851 roku Maksymilian odnowił XVI-wieczny pęcławicki drewniany kościółek pw. Matki Bożej Łaskawej.
Nagła śmierć zabrała w 1868 roku Maksymiliana, który zmarł na atak serca na warszawskiej ulicy. Spoczął na cmentarzu parafialnym w Piątku. Około 1869 roku we dworze doszło do kolejnej tragedii - Feliks utonął w pęcławickim stawie w wyniku udaru sercowego.
Po śmierci Maksymiliana majątek przeszedł na własność jego dzieci. W 1870 roku na licytacji prawo własności do niego za 96 000 rs nabyli Władysław i Bronisław Łebkowscy. W tym samym roku bracia zawarli ugodę i podzielili się majątkiem – Bronisław zatrzymał Rogaszyn, Rogaszynek i Orądki, zaś Władysław – Pęcławice, Ciechosławice i Górki Pęcławskie. Władysław ukończył gimnazjum w Warszawie i szkołę przygotowawczą. W 1863 roku rozpoczął naukę w Szkole Głównej Handlowej, którą ukończył w 1866 roku. Z zawodu był rolnikiem, pełnił teżfunkcjęsędziego gminnego. Żoną Władysława była Emilia z Trzaskowskich, z którą miał przynajmniej dwie córki, m.in. Irenę Marię Natalię (ur. w 1873 roku).
Wg Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego… z 1887 roku w folwarku w Pęcławicach było wówczas 6 domów i 21 mieszkańców. Rozciągał się on na 797 morgach, z czego grunty orne i ogrody zajmowały 481 morgów, łąki 128 morgów, pastwiska 155 morgów, a nieużytki 33 morgi. Znajdowały się tam 4 budynki murowane i 18 drewnianych. Stosowano płodozmian 4, 7 i 10-polowy. W skład dóbr Pęcławice wchodziły wówczas wsie: Pęcławice, Ciechosławice, Rogalin, Orątki i Górki.
W 1888 roku Władysław brał udział w wyborach do władz Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Kaliszu. Dzięki uzyskaniu 93 głosów został członkiem jego Dyrekcji Głównej. W 1892 roku został ponownie wybrany, tym razem uzyskując 122 głosy. W 1895 roku jego kadencja została znów przedłużona. Kiedy we wrześniu 1906 roku utworzono „Koło szkoły średniej imienia Adama Mickiewicza w Łęczycy”, zrzeszające założycieli i ofiarodawców, Władysław został wybrany do komisji rewizyjnej. Był także członkiem Zarządu Związku Warszawskiego Ubezpieczeń od Ognia.
Gospodarstwo w Pęcławicach dość dobrze prosperowało, a produkty z niego zyskiwały uznanie w kraju – masło śmietankowe centryfugalne z dom. Pęcławice zostało premiowane wielkim medalem srebrnym na wystawie kucharsko-spożywczej w Warszawie w 1902 r. (…).
Emilia zmarła w 1911 roku, zaś Władysław w lutym 1914 roku. Oboje zostali pochowani na cmentarzu parafialnym w Piątku.
Majątek po rodzicach po postępowaniu spadkowym w 1918 roku przejęła Irena Maria Natalia Łebkowska. Jej pierwszym mężem był Skarżyński. Powtórnie wyszła za mąż za Władysława Marcelego Sulimierskiego herbu Starykoń, właściciela majątku Koneck koło Aleksandrowa Kujawskiego i Gołąbki koło Warszawy.
Na mocy ustawy z 28 grudnia 1925 roku o wykonaniu reformy rolnej, część majątku o powierzchni 2254 ha została poddana przymusowemu wykupowi. Zadłużony majątek wielokrotnie wystawiany był na licytację – w 1934 roku, w 1935 roku i w 1938 roku.
Na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 lutego 1939 roku o ustaleniu na rok 1939 wykazu imiennego nieruchomości podlegających przymusowemu wykupowi, 225 ha z nieruchomości Pęcławice, Ciechosławice i Górki, których właścicielką była Irena podległo obowiązkowi parcelacyjnemu.
Irena zmarła 13 maja 1939 roku na skutek zatrucia pokarmowego. Została pochowana w Piątku. Jej mąż wyprowadził się do Konecka. Nowym właścicielem Pęcławic został Stanisław Łebkowski, syn jej siostry. Wolą Ireny było, aby majątek po wygaśnięciu dożywocia dla Stanisława, przeszedł na własność Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Chciała, żeby przeznaczono go na doświadczenia naukowe w zakresie rolnictwa. Wybuch II wojny światowej niestety zniweczył te plany.
Od 1940 roku nadzór nad majątkiem sprawowali Niemcy – pierwszym z nich był Hermenat, który w okresie I wojny światowej sprawował funkcję majora żandarmerii na ziemiach polskich. W 1942 roku przeszedł na emeryturę i zastąpił go Zyngier, który wcześniej walczył na froncie francuskim. W następnym roku przeniósł się do Leśmierza i zastąpił go Kufelan, który w Pęcławicach przebywał do momentu wyzwolenia.
Po zakończeniu wojny majątek przeszedł na własność Skarbu Państwa w formie Państwowego Funduszu Ziemi. Ziemię rozparcelowano i podzielono między 63 gospodarstwa. Część majątku została przeznaczona na działki dla dawnych robotników folwarcznych. Resztówka – 280 ha – często zmieniała właścicieli. Należała kolejno do jednostki wojskowej w Łodzi, Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Lesznie, Fabryki Barwników „Bzura” ze Zgierza z przeznaczeniem na letnisko dla pracowników, Fabryki Maszyn Włókienniczych „Widzew” w Łodzi, a od 1959 roku do Rolniczego Zespołu Spółdzielczego w Pęcławicach.

Zespół architektoniczno-parkowy

Dwór w Pęcławicach został wybudowany w połowie XIX wieku. Jest to budynek na podmurówce, murowany z cegły. W północnej części jest podpiwniczony, w części południowej – parterowy, zaś w północnej piętrowy. Wybudowano go na planie prostokąta z dwoma gankami – od frontu i od ogrodu. Układ wnętrz jest dwutraktowy z sienią na osi. Całość pokrywa dwuspadowy dach o drewnianej konstrukcji, dawniej kryty dachówkami, a obecnie eternitem. W części piętrowej piętro oddzielone jest od parteru profilowanym gzymsem. Schody prowadzące do piwnicy są ceglane, pozostałe mają konstrukcję ceramiczną.
W skład budynków gospodarskich wchodziła stodoła, obora, stajnie – jedna dla koni roboczych i druga dla cugowych, owczarnia, chlewy, wozownia, kuźnia, magazyn na paszę, piętrowy spichlerz, kurnik, magazyn techniczny, szklarnia i szopa z sieczkarnią.
Powojenni właściciele majątku spowodowali duże szkody - uległ prawie całkowitemu zniszczeniu kilkunastohektarowy park. Stawy rybne nie były oczyszczane i zarosły. Pałac został pozbawiony pięknych tarasów, a wewnątrz został przebudowany. Obecnie budynek podzielony jest na mieszkania. Otaczają go pozostałości parku dworskiego z połowy XIX wieku.

Ciekawostki

We dworze w Pęcławicach przebywał Wacław Kajetan Sieroszewski, ps. „Wacław Sirko” (1858-1945) - polski pisarz, tworzący na pograniczu czterech epok (pozytywizmu, Młodej Polski, dwudziestolecia międzywojennego i współczesności), zesłaniec na Syberię, podróżnik, badacz, etnograf Syberii i działacz niepodległościowy, Kawaler Krzyża Virtuti Militari V kl, poseł III kadencji i senator IV kadencji w II RP. Po uwięzieniu ojca za udział w powstaniu styczniowym i śmierci matki, jako kilkuletni chłopiec znalazł się pod opieką rodziny, Maksymiliana Łebkowskiego i wuja Edwarda Ciemniewskiego, w Pęcławicach. Z jego wspomnień dowiadujemy się, że we dworze pęcławickim zawsze panował duch wysoce patriotyczny, obywatelski i żołnierski, chroniono w nim pamiątki napoleońskie. Znajdowała się w nim zasobna kolekcja dzieł poetów romantycznych. We dworze zawsze było tłoczno i głośno, bywało szczególnie dużo młodzieży, znajomych i kuzynów rodzeństwa Łebkowskich.

Źródła wiedzy
  • Cisak S., Piątek. Z dziejów miasta i okolic, Płock 2001.
  • Dziennik Obwieszczeń Rządowych i Prywatnych dla Królestwa Polskiego: pismo dodatkowe do Gazety Polskiej. 1822, 1828.
  • Dziennik Powszechny. 1836
  • Dziennik Warszawski. 1870, 1871, 1872, 1873, 1874, 1875.
  • Gazeta Korespondenta Warszawskiego y Zagranicznego. 1814, 1821, 1822, 1824.
  • Gazeta Rządowa Królestwa Polskiego. 1845.
  • Gazeta Warszawska. 1861, 1864, 1867, 1868, 1888, 1892.
  • Księga Adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, 1930.
  • Kurjer Codzienny. 1888.
  • Kurjer Warszawski.  1833,1 846, 1864, 1894, 1895, 1897, 1898, 1906.
  • Perzyna K., Między Piątkiem a Sobotą, Tomik VII, Łódź 2012.
  • Powszechny Dziennik Krajowy. 1830.
  • Rocznik Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego,T.3, 1939.
  • Roczniki Gospodarstwa Krajowego, Tom XLIIL, Warszawa 1861.
  • Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 lutego 1939 roku o ustaleniu na rok 1939 wykazu imiennego nieruchomości podlegających przymusowemu wykupowi.
  • Rozwój. 1908.
  • Sieroszewski A., Wacława Sieroszewskiego żywot niespokojny, 2015.
  • Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VIII, Warszawa 1887.
  • Strebeyko P., Sprawozdanie z działalności Towarzystwa: sprawozdanie Komisji Zarządu – Komisja do spraw rewindykacji majątku TNW, Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, R. 54, 1991.
  • www.geneteka.genealodzy.pl
  • www.prawo.pl
  • www.sejm-wielki.pl
  • www.szlachta.org.pl
  • www.zielonypiatek.pl
  • www.ziemianie.pamięć.pl
  • Ziemia Łęczycka żołnierzom niepodległości, 1937.
  • Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny, część 8, Warszawa 2007

Opracowała: Aleksandra Szafrańska-Dolewska, zdjęcia: wizytacja terenowa 2018 r.

logo dwory i pałace polski

Copyright © 2020 Dwory i Pałace Polski. Powered by Indico S.C.  & Joomla! CMS 

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Znajdż nas na:

Instagram Facebook Facebook youtube

Kontakt

Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509

Kontakt z redakcją:

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.