Twój koszyk jest pusty

Dwór w Orkuszu

  • Dwór Orkusz 2020

    Autor: Michał Piotrowski, 2020 r.

Informacje ogólne

Lokalizacja: województwo pomorskie, powiat kwidzyński, gmina Prabuty

Rodzaj obiektu:
Dwór
Stan zachowania:
Niszczejący
Wpis do rejestru:
własność prywatna
Numer rejestru zabytków:
564/98
Data wpisu do rejestru:
15 czerwiec 1998

Posiadasz więcej informacji
o obiekcie? Skontaktuj się z nami!

Zapoznaj się z historią dworu w Orkuszu

Przeczytaj więcej informacji o dworze w Orkuszu. Poznaj jego historię. Miłego czytania!

Historia

W 1238 r. Dytryk z Dypenowe otrzymał od Zakonu Krzyżackiego 22 włóki ziemi nad jeziorem Orkuskim i założył tu osadę Workusz (ob. Orkusz). W 1299 r. wzmiankowany był w źródłach historycznych sołtys z Orkusza – Jan z Gołot.

W 1366 r. Mikołaj I, biskup pomezański, ulokował wieś na prawie chełmińskim z prawem „wielkiego i małego sądownictwa, z wyjątkiem sądów drożnych” w zamian za służbę zbrojną w obwodzie biskupstwa oraz 1 fenig chełmiński i 1 funt wosku płatne na Św. Marcina.

W 1565 r. książę pruski Albrecht zezwolił staroście prabuckiemu Franciszkowi von Silslau na zakup majątku Szramowo oraz dóbr zastawnych Workusz (ob. Orkusz). Od tej pory Orkusz należał do dóbr Szramowo.

W XVII-XVIII w. majątek zarządzany był przez rodzinę Kospot-Pawłowskich. Po tragicznej śmierci ostatniego właściciela dóbr z tego rodu, na mocy testamentu Orkusz przekazano dla Domu Dziecka w Prabutach.

W II połowie XIX w. dzierżawcą majątku został Heinrich Lierow, a tuż po nim jego syn – Georg. Zarządzał on majątkiem do 1944 r.

Majątek uległ częściowym zniszczeniom w trakcie działań wojennych w 1945 r.

Po zakończeniu II wojny światowej majątek przejął Skarb Państwa. Dwór stanowił później filię SKR Sypanica. W 1947 r. w budynku dworu ulokowanych zostało kilka rodzin, które zostały przesiedlone z dawnych kresów wschodnich.

W 1996 r. część dawnego majątku zakupił Stanisław Piasecki. Pozostałe części rozsprzedano.

Dwór

Został wzniesiony na początku XX w. (pomiędzy 1900 a 1910 r.) w centralnym punkcie założenia, w bezpośrednim sąsiedztwie rządcówki, zachowanej obecnie w stanie ruiny. W latach 20-30-tych w jednym z pomieszczeń mieściła się wiejska szkoła, którą prowadziła żona ówczesnego dzierżawcy. W 1945 r. dwór został zdewastowany, a jego wyposażenie rozgrabiono lub zniszczono. Obiekt został ponownie zasiedlony w 1947 r. przez ludność z dawnych Kresów Wschodnich z akcji „Wisła”. W tym czasie wnętrza dworu częściowo przekształcono i przystosowano do zamieszkania. W latach 50-60-tych zniszczeniu uległy reprezentacyjne schody, znajdujące się od strony południowej budynku. Jak wspomniano wyżej w 1996 r. część dawnego majątku zakupił Stanisław Piasecki. Obecnie budynek stoi opuszczony i z roku na rok coraz bardziej niszczeje.

Źródła wiedzy
  • M. Jonakowski, Karta Biała, 1997 r.
  • Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 7, Warszawa 1880

Zdjęcia:

  • Michał Piotrowski, 2020 r.
  • Zdjęcie historyczne z 1932 r., za forum Marienburg

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska

Więcej obiektów w gm. Prabuty

logo dwory i pałace polski

Copyright © 2020 Dwory i Pałace Polski. Powered by Indico S.C.  & Joomla! CMS 

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Znajdż nas na:

Instagram Facebook Facebook youtube

Kontakt

Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509

Kontakt z redakcją:

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.