Twój koszyk jest pusty

Pałac w Szczawinie

  • pałac w Szczawinie

    Autor: Andrzej łuczyński, 2021 r.

Informacje ogólne

Lokalizacja: województwo mazowieckie, powiat ostrołęcki, gmina Goworowo

Rodzaj obiektu:
Pałac
Stan zachowania:
Dobry
Zastosowanie:
Ośrodek Hotelowy

Posiadasz więcej informacji
o obiekcie? Skontaktuj się z nami!

Zapoznaj się z historią pałacu w Szczawinie

Przeczytaj więcej informacji o pałacu w Szczawinie. Poznaj jego historię. Miłego czytania!

Historia

W XVI wieku własność i gniazdo Szczawińskich herbu Prawdzic. W pierwszej połowie XVII wieku w rękach Przeczkowskich, a około połowy stulecia Adama Kazanowskiego (ok. 1599–1649), marszałka nadwornego koronnego za Władysława IV, królewskiego przyjaciela, doradcy i powiernika. Na dworze był postacią niezbyt lubianą. Krewki, wszczynał po pijanemu awantury z dygnitarzami. W Mikułowie na Morawach, gdzie towarzyszył królowi podczas spotkania z cesarzem Ferdynandem III, niemal pobił marszałka koronnego, budząc zgorszenie obecnych i przerażenie młodej królowej. W czasie powstania Chmielnickiego w 1648 roku opowiadał się za pertraktacjami z Chmielnickim, żądał ukarania winnych opresji Kozaków i nadania Kozakom praw szlacheckich. Niezwykle majętny, nie gardził królewskimi darami i nie wzbraniał się brać pieniędzy od obcych posłów, traktując je jako zapłatę za usługi. W Krakowie miał dwa domy, a w Warszawie otrzymał od króla wspaniały pałac – słynny pałac Kazanowskich, opisany w Gościńcu Adama Jarzębskiego, w którym zgromadził bogatą bibliotekę i galerię obrazów włoskich, hiszpańskich i holenderskich. W drugiej połowie XVII wieku Szczawin należał do Krajewskich, w XVIII wieku Zembrzuskich i Przeradowskich, w tym Wojciecha Kazimierza Przeradowskiego, starosty różańskiego i makowskiego, oraz jego żony Bogumiły z Mostowskich. Była ona poraz drugi zamężna z Antonim Glinką, podkomorzym łomżyńskim, konfederatem barskim, i w ten sposób Szczawin przeszedł do Glinków, których własnością pozostawał do końca. Po Bogumile i Antonim Glinkach Szczawin objął ich syn Mikołaj, senator kasztelan Królestwa Polskiego – oraz jego żona Ludwika z Karskich. Około 1830 roku własność Józefa Glinki, radcy województwa płockiego, a w 1909 roku Antoniego Glinki. W późnych latach dwudziestych Szczawin należał do Antoniego Glinki, a majątek liczył 2822 hektary. Zygmunt Glinka, urodzony w 1870 roku w Szczawinie, syn Mikołaja Glinki, polityk i działacz społeczny, zamęczony został przez Niemców w obozie koncentracyjnym Buchenwald 22 sierpnia 1940 roku. Mikołaj Glinka, urodzony w 1897 roku w Szczawinie, syn Antoniego Glinki, poległ 20 września 1939 roku zastrzelony przez Rosjan.

Pałac

Wpływu włoskiego architekta renesansu Andrei Palladia (1508–1580) na nowożytną architekturę europejską nie da się przecenić. W przypadku architektury rezydencjonalnej bez niego trudno sobie w ogóle jej historię wyobrazić. Już z końcem XVI stulecia wzory palladiańskiej architektury willowej trafiały do Anglii. W Polsce w początku XVII wieku Andrea Palladio w środowisku wielkich
fundatorów był – obok Włocha Sebastiana Serlia – mistrzem znanym i uznanym dzięki nade wszystko traktatowi architektonicznemu – Czterem księgom o architekturze. Wnętrza magnackich pałaców i biskupich rezydencji zgodnie z palladiańskim schematem zaczęto rozplanowywać symetrycznie, z wielką sienią lub salą na osi. Z czasem schemat ten przejęły dwory, o czym świadczy Krótka nauka budownicza anonimowego autora z 1659 roku czy Ziemiańska generalna Oekonomika Jakuba Kazimierza Haura z roku 1679. Układ sieni i salonu na osi stał się z czasem nieodzowną cechą polskiej szlacheckiej siedziby i przetrwał do końca epoki ziemiańskiej, zakłócony jedynie „chwilowo” dziewiętnastowiecznym historyzmem. Również charakterystyczne palladiańskie galerie łączące korpus z oficynami, pojawiły się już w połowie XVII wieku, o czym przekonuje projekt dworu Leszczyńskich w Warszawie autorstwa królewskiego architekta Giovanniego Battisty Gisleniego, a niezwykłą popularność zyskały pod koniec XVIII stulecia. Tym jednak, co włoskiemu architektowi pozwoliło w polskiej sztuce i kulturze zapisać się na wieczność i zyskać nieśmiertelność, był odkryty w połowie XVIII wieku, wraz z drugą falą palladianizmu, kolumnowy portyk – w narodowej wyobraźni element konstytuujący ziemiańską siedzibę, znak polskości par excellence.


Pałac w Szczawinie, wzniesiony około 1830 roku dla Józefa Glinki przez utalentowanego architekta wizjonera Adama Idźkowskiego, obok warszawskiej Królikarni Dominika Merliniego z 1786 roku i pałacu w Lubostroniu pod Bydgoszczą Stanisława Zawadzkiego z 1800 roku, należy do najwybitniejszych siedzib wzorowanych na willowej, szesnastowiecznej architekturze Andrei Palladia. Tak jak
tamte odwołały się do willi Almerico-Capra – słynnej „La Rotondy”, tak pałacyk w Szczawinie nawiązał do willi Badoer we Fratta Polesine oraz willi Emo w Fanzolo, zapewne za pośrednictwem angielskich publikacji i angielskich wzorów palladiańskiej architektury. Jest budowlą piętrową, na planie kwadratu, nakrytą płaskim czterospadowym dachem z okapami, z czterokolumnowym portykiem toskańskim wielkiego porządku zwieńczonym trójkątnym frontonem. Z obu stron proste, rozczłonkowane toskańskimi pilastrami galerie łączą willowy korpus z kwadratowymi w planie, parterowymi, nakrytymi niskimi namiotowymi dachami oficynami o boniowanych elewacjach. Całość sprawia przyjemne, harmonijne wrażenie odpowiadające atmosferze architektury Palladia. Do palladiańskich wzorów nawiązują na Mazowszu również dziewiętnastowieczne dwory-wille w Proszewie i Czarnolesie, a kameralne pałace końca XVIII wieku w Małej Wsi, Siedlcach, Młochowie, Słubicach oraz liczne dwory z kolumnowymi gankami ukształtowane zostały pod wpływem palladiańskich wzorów epoki klasycyzmu. Adam Idźkowski (1798–1879), wybitny architekt i teoretyk architektury, był między innymi autorem słynnej kolumnady pałacu Saskiego w Warszawie, której fragment chroni do dziś Grób Nieznanego Żołnierza, oraz neogotyckiej fasady warszawskiej katedry św. Jana, zniszczonej w 1944 roku. Specyficzne wyczucie kształtów, śmiałe sięganie po różne stylowo wzory, stosowanie elementów orientalnych i egzotycznych nadawało pracom Idźkowskiego niepowtarzalny rys. Wśród jego niezwykłych projektów-wizji znalazły się „projekt drogi podrzeką Wisłą dla połączenia Warszawy z Pragą...” z 1828 roku, projekt przekształcenia Zamku Królewskiego wraz z otoczeniem w formach neogotycko-renesansowych z 1843 roku oraz projekt cesarskiego dworca kolejowego w Skierniewicach z 1846 roku w orientalnym stylu, zrealizowany, lecz niezachowany. W 1843 roku opublikował prawdziwie dziewiętnastowieczny zbiór-katalog: Plany budowli obejmujące rozmaite rodzaje domów, mieszkań wiejskich różnej wielkości, kościołów, gmachów publicznych, mostów, ogrodów, monumentów i tym podobnych szczegółów w rozmaitych stylach architektury. Był prawdziwie architektem swego czasu. Adamowi Idźkowskiemu przypisywany jest również dwór w Somiance. Park otaczający pałac został w 1898 roku przekomponowany przez Waleriana Kronenberga (1858–1934), wybitnego projektanta ogrodów, od 1889 roku członka Komisji Plantacyjnej Warszawy oraz prezesa Koła Planistów Towarzystwa Ogrodniczego Warszawskiego, autora parków w Opinogórze, Młochowie, Guzowie, Przeździatce, a w Warszawie parku na Agrykoli i ogrodu w Bagateli. Zakładał również parki i ogrody na Krymie i na południu Rosji.

Źródła wiedzy

Tekst: Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu, Poznań 2013.
Zdjęcia: Piotr Libicki, Andrzej Łuczyński, 2021 r., www.dwory.cal24.pl (udostępniono za zgodą autora).


Dwory i Pałace Wiejskie na Mazowszu

Powyższy opis pochodzi z publikacji Piotra Libickiego, pt. "Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu".

Wydawnictwo REBIS

Publikacja "Dwory i pałac wiejskie na Mazowszu" została wydana przez wydawnictwo REBIS.

Opis książki od wydawcy:

Przewodnik dokumentujący ziemiańskie siedziby; prawie 600 obiektów z terenu obecnego województwa mazowieckiego. Dwory i pałace wiejskie na Mazowszu to kolejna po bestsellerowych Dworach i pałacach wiejskich w Wielkopolsce książka-katalog-przewodnik poświęcona historycznym siedzibom ziemiańskim. W książce opisanych zostało 629 obiektów z terenu obecnego województwa mazowieckiego.

  • Współautor publikacji: Marcin Libicki

  • ISBN: 978-83-7301-826-6

  • Ostatnie wydanie: 2013 r.

  • Nakład książki został wyczerpany


Autor książki: Piotr Libicki

Piotr Libicki (ur. 1973 r.), historyk sztuki, członek Stowarzyszenia Historyków Sztuki, autor i współautor przewodników i książek, w tym serii poświęconej dworom i pałacom wiejskim w Wielkopolsce, w Małopolsce, na Mazowszu i na Podkarpaciu. W latach 1999-2009 współpracownik Telewizji Polskiej w Poznaniu, autor i współautor ponad 100 programów krajoznawczych i reportaży. W latach 2013-2015 gościnny wykładowca w Instytucie Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM, a w latach 2018-2019 w Instytucie Historii Sztuki UAM. Od 2013 roku pełnomocnik Prezydenta Miasta Poznania ds. estetyki miasta.

Piotr Libicki

logo dwory i pałace polski

Copyright © 2020 Dwory i Pałace Polski. Powered by Indico S.C.  & Joomla! CMS 

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Znajdż nas na:

Instagram Facebook Facebook youtube

Kontakt

Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509

Kontakt z redakcją:

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.