Dwór w Niemirówku

Niemirówek leży na terenach dawnego pogranicza polsko-ruskiego, na obszarze wyjątkowo zmiennej przynależności politycznej i zróżnicowanym składzie etnicznym. Od 1462 r., kiedy ziemia bełska po likwidacji lenna mazowieckiego stała się osobnym województwem, Niemirówek przez cały okres funkcjonowania województwa aż do 1795 r., leżał w jego granicach. Najstarsze wzmianki dotyczące miejscowości pochodzą z 1507 r. Na początku XVI w. wieś została objęta kolonizacją wołoską prowadzoną przez Oleśnickich, którzy w 1535 r. otrzymali ją w spadku od Łabuńskich. W 1569 r. król oddał Krynice i Niemirówek Marcinowi i Andrzejowi Oleśnickim w drodze zamiany za wsie Damianice i Turów. W 1578 r. właścicielem wsi został Marcin Oleśnicki, podsędek ziemski bełski. Z Marcinem Oleśnickim łączy się budowę grobli w Niemirówku w latach 1583-1584, co wiązało się zajęciem pastwisk i łąk należących do Jana Zamoyskiego. Być może przy grobli wzniesiono budowlę uważaną za zamek. Pod koniec XVI w. Jan Zamoyski sądził się z Oleśnickim o zabór mienia, konsekwencją czego było przejście Niemirówka w latach 1603-1627 w ręce Zamoyskich. W 1627 r. wieś powróciła do Oleśnickich. W XVIII i XIX w. nastąpił proces rozdrobnienia własności, który nasilił się na początku XIX w. W 1801 r. Niemirówek pomimo, że był jednolitym majątkiem, to posiadał dwa dwory. Jeden z nich należał do Florentyny Głogowskiej, zaś drugi do Onufrego Głogowskiego. W 1801 r. dobra zostały podzielone pomiędzy Feliksa Ignacego Głogowskiego a Teklę z Głogowskich Liniewską. Po kilku latach majątek uległ dalszym podziałom rodzinnym, a także trafił do rąk właścicieli okolicznych dóbr. W 1822 r., po śmierci Tekli Liniewskiej, część majątku przeszła na własność jej córki Antoniny Staniszewskiej. Nowa właścicielka ograniczyła działalność gospodarczą i zaczęła rozprzedawać majątek, a szczególnie ziemię. W 1832 r. część dóbr została odsprzedana Norbertowi Głogowskiemu i Alojzemu Korczyńskiemu. Majątek pozostawał w posiadaniu Korczyńskich do 1863 r., kiedy to syn Alojzego Juliusz Korczyński sprzedał go Józefowi Paszkowskiemu. Do końca XIX w. Niemirówek jeszcze dwukrotnie zmieniał właścicieli. W 1880 r. Józef Paszkowski sprzedał go Ignacemu i Antoniemu Bogusławskim, a w 1905 r. odziedziczyła go Anna Pochorowicz z domu Bogusławska.

Prawdopodobnie w końcu XVII w. lub na początku XVIII w. istniał w Niemirówku barokowy dwór. Na przełomie XIX i XX w. został wzniesiony w Niemirówku drewniany dwór z kolistym podjazdem. Obiekt otrzymał regularny, prostokątny kształt i składał się z następujących części: z prostokątnego dziedzińca otoczonego zabudowaniami, do którego wiodły dwie drogi, alei dojazdowej i dworu ustawionego na osi północnej zamykającego dziedziniec od południa oraz ogrodu ozdobnego lub ozdobno-użytkowego. Podobne koleje losu przechodził sąsiadujący z dworem folwark Niemirówek. Posiadłość była własnością Onufrego Głogowskiego. W okresie międzywojennym należała do Czesława Bełdowskiego. Właściciel wraz z rodziną przebywał w majątku przez cały okres II wojny światowej. Wyjechał stąd dopiero po zakończeniu parcelacji przeprowadzonej w 1944 r. Wkrótce budynki dworskie rozebrała miejscowa ludność. Z dawnych zabudowań dworskich pozostały jedynie dwa budynki mieszkalne służby folwarcznej zbudowane około 1930 r. i drewniany dwór, do którego l września 1944 r. wprowadziła się szkoła.

Dwór rozebrano w 2007 r. Teren dworski znajduje się w rękach prywatnych. Właściciel w miejscu dawnego dworu postawił nowy budynek. Pozostały resztki parku dworskiego.

Pewną sensacją były prace wykopaliskowe prowadzone na rozległym wzniesieniu „Zamczysko" w Niemirówku. Miały na celu weryfikację przekazu lokalnej tradycji o stojącym tam zamku Kazimierza Wielkiego. Fundamenty odsłoniętej budowli wskazują jednak nie na XIV w., lecz na XVI i XVII w., a budowlę trzeba łączyć z rodem Oleśnickich.

• Andrzej Łuczyński, Grażyna Hołubowicz-Klitza, Rezydencje magnackie i dwory szlacheckie Lubelszczyzny, Cęść 4, powiaty: biłgorajdzki, hrubieszowski, janowski, tomaszowski, zamojski, Dęblin 2011.

Tekst i zdjęcia: Andrzej Łuczyński