Pałac Grubno

Pierwotna nazwa: Grodno, prawdopodobnie od warownego grodu (castelleum), którego ślady zachowane są do dziś.

Według dokumentu łowickiego Komes Żyra, wojewoda mazowiecki z drugiej połowy XII wieku, pochodzący z rodu Powałów posiadał m.in. Grubno. W 1222 roku dawne posiadłości Żyry były własnością książęcą, pochodziły z nadania monarchy (Konrada Mazowieckiego), nie musiało być to jednak nadanie dożywtonie, ponieważ potomstwo Żyry w linii prostej wygasło już na jego synu – Olcie przed 1207 rokiem. Być może w tym czasie klucz Powałów wrócił w ręce książęce, ponieważ dalsi współrodowcy nie byli uprawnieni do dziedziczenia tego rodzaju dóbr.

W 1423 roku Grubno należało do rycerza Aleksandra. W 1570 roku jako właścicieli wymienia się: Stanisława Orłowskiego (14 łanów) i Jadwigę Osieczkowską (8 łanów). Z kolei w 1626 roku właścicielką 12 łanów chłopskich była Barbara Orłowska i jej syn Stanisław. W 1670 roku majątek należał do wojewody pomorskiego Jana Konarskiego. Kolejnym właścicielem w połowie XVIII wieku był Piotr Tuchołka, a od 1766 roku jego córki: Agnieszka (żona Ignacego Zielińskiego) oraz Marianna (po mężu Wilxycka). Dziedzicami majątku zostali synowie Agnieszki Zielińskiej: Antoni, Jan, Mateusz, Bonifacy, Ksawery i Wiktor. W 1782 roku majątek w całości posiadał Jan Zieliński.

Od 1863 roku Grubno było w posiadaniu Carla Gustawa Ruperti. W 1909 roku majątek odziedziczył Bruno Ruperti.

Od 1924 roku majątek należał w równych częściach do Karola Wojciecha Pustowskiego i jego żony Marii z Jakuckich Pustowskiej.

W 1943 roku zespół pałacowo-fowlarczny przejęła Rzesza Niemiecka. Po wojnie użytkownikiem pałacu był Ośrodek Doskonalenia Kadr Spółdzielczych, a w 1955 roku obiekt przejął Zespół Szkół Rolniczych.

W 2004 roku właścicielem pałacu został właściciel firmy ADRIANA S. A. (producent mebli tapicerowanych). Nowy właściciel rozpoczął remont obiektu, jednak został on wstrzymany po ogłoszeniu upadłości firmy. Obecnie pałac jest wystawiony na sprzedaż. Pałac jest ogrodzony i niedostępny dla zwiedzających.

Pałac został wzniesiony w 1875 roku przez ówczesnego właściciela – Carla Gustawa Ruperti, w centralnej części parku krajobrazowego. Pałac jest murowany, tynkowany, podpiwniczony, posiada 2 kondygnacje, pokryty jest czterospadowym dachem. Pałac posiada cechy późnoklasycystyczne, został założony na rzucie prostokąta. Posiada 7-osiową elewację frontową. 7-stopniowe granitowe schody poprzedzają główne wejście do budynku. W narożnikach elewacji frontowej usytuowane są 2 okrągłe wieżyczki o 3 osiach okiennych, pokryte są daszkami stożkowymi o pokryciu z łupku. Elewacja osiowa jest 10-osiowa. Znajduje się tu murowana weranda, zwieńczona tarasem oraz ryzalit.

• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom II, 1880-1914
• Marian Biskup, Dzieje Chełmna i jego regionu : zarys monograficzny, Toruń 1968
• Janusz Bieniak, Studia nad dziejami ziemi chełmińskiej w okresie piastowskim [w:] Rocznik Grudziądzki T.5-6, Grudziądz 1970
• M. Felińska, Karta Biała, 1990
• Bolesław Sadowski, Karta Biała, 1983

Zdjęcia:

• Michał Piotrowski, 2022
• Biblioteka cyfrowa POLONA, domena publiczna

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska